شانه یخ زده یک وضعیت دردناک است که در آن حرکت شانه محدود می شود. شانه یخ زده زمانی اتفاق می افتد که بافت همبند قوی اطراف مفصل شانه (به نام کپسول مفصل شانه) ضخیم، سفت و ملتهب شود. (کپسول مفصلی حاوی رباط هایی است که قسمت بالای استخوان بازو را به حفره شانه متصل میکند و مفصل را محکم در جای خود نگه می دارد.
این وضعیت شانه “یخ زده” نامیده می شود زیرا هرچه درد بیشتری احساس شود، توانایی استفاده از شانه کمتر می شود. عدم استفاده باعث ضخیم شدن و سفت شدن کپسول شانه می شود و حرکت شانه را دشوارتر می کند و اصطلاحا در موقعیت خود “یخ زده” است.
روش تشخیص شانه یخ زده
پزشک ابتدا سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و علائم شما می پرسد، سپس یک ارزیابی فیزیکی انجام می دهد. در طول ارزیابی فیزیکی، احتمال دارد پزشک از شما بخواهد که بازوی خود را به شکل های مختلف و خاصی حرکت دهید تا دامنه حرکتی فعال شانه شما را ارزیابی کند. پس از آن ممکن است پزشک از شما بخواهد در زمان حرکت بازو، عضلات خود را شل کنید تا بدین صورت دامنه حرکتی غیرفعال را مشخص کند. در مواردی دیگر، ممکن است پزشک جهت تعیین دامنه حرکتی غیرفعال و فعال، یک ماده بی حس کننده را به شانه شما تزریق کند.
علائم شانه یخ زده چیست؟
مهمترین نشانه شانه یخ زده درد و سفتی در مفصل شانه است که حرکت را دشوار و یا در برخی موارد غیرممکن می کند. افراد مبتلا به شانه یخ زده معمولاً درد مبهم را در یکی از مفاصل شانه خود احساس می کنند. این درد می تواند به عضلات اطراف مفصل شانه نیز سرایت کند. درد ناشی از شانه یخ زده اغلب در شب بدتر می شود و می تواند خواب فرد را مختل کند.
شانه یخ زده معمولاً در سه مرحله رخ می دهد که هر مرحله علائم و دوره خاص خود را دارد. این مراحل عبارتند از:
• مرحله یخ زدن شانه: در این مرحله فرد با هر حرکت مفصل شانه دچار درد می شود. گاهی اوقات درد ناشی از فاز شانه یخ زده بسیار شدید است. معمولاً درد شانه یخ زده در این مرحله با گذشت زمان افزایش می یابد و ممکن است فرد را در شب بیشتر آزار دهد. دوره زمانی این مرحله عمدتا بین ۶ تا ۹ ماه تخمین زده می شود. در این مرحله محدودیت حرکت مفصل وجود دارد.
• مرحله یخ زدگی: در این مرحله درد فرد کاهش و خشکی مفاصل افزایش می یابد. در نتیجه محدودیت در حرکات مفاصل بیشتر می شود و در بسیاری از مواقع افراد در انجام فعالیت های روزمره با مشکل مواجه می شوند. این مرحله معمولا بین ۴ تا ۱۲ ماه طول می کشد.
• مرحله باز شدن یخ: در این مرحله دامنه حرکت مفصل به تدریج به حالت طبیعی خود باز می گردد. باز شدن یخ می تواند بین ۶ ماه تا ۲ سال طول بکشد.
افرادی در معرض خطر ابتلا به شانه یخ زده هستند
بزرگسالان، معمولاً بین سنین ۴۰ تا ۶۰ سال در معرض خطر این عارضه قرار دارد. همچنین این عارضه در زنان شایع تر از مردان است.
آسیب اخیر شانه: هر آسیب یا جراحی شانه که منجر به نیاز به جلوگیری از حرکت شانه شود (به عنوان مثال، با استفاده از بریس شانه، زنجیر، بسته بندی شانه و غیره). به عنوان مثال می توان به شکستگی شانه، استخوان ترقوه یا بازو اشاره کرد.
دیابت: بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد مبتلا به دیابت به شانه یخ زده مبتلا می شوند.
سایر بیماری ها و شرایط سلامتی: عبارتست از سکته مغزی، کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید، بیماری پارکینسون و بیماری قلبی. سکته مغزی یک عامل خطر برای شانه یخ زده است زیرا حرکت بازو و شانه ممکن است محدود باشد. اینکه چرا بیماری ها و شرایط دیگر خطر ابتلا به شانه یخ زده را افزایش می دهند، مشخص نیست.
نحوه درمان شانه یخ زده
درمان معمولاً شامل روش های تسکین درد است تا زمانی که فاز اولیه سپری شود. اگر مشکل ادامه پیدا کند و اگر به خودی خود برنگردد، ممکن است برای بازیابی حرکت به درمان و جراحی نیاز باشد.
برخی از درمان های ساده عبارتند از:
کمپرس سرد و گرم، این موارد به کاهش درد و تورم کمک می کنند.
داروهایی که درد و تورم را کاهش می دهند، این موارد شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و استامینوفن است. سایر داروهای مسکن یا ضد التهاب ممکن است توسط پزشک تجویز شود. درد و تورم شدیدتر ممکن است با تزریق استروئید کنترل شود. یک کورتیکواستروئید، مانند کورتیزون، مستقیماً به مفصل شانه تزریق می شود.
فیزیوتراپی، تمرینات کششی و دامنه حرکتی که توسط فیزیوتراپیست آموزش داده می شود. برنامه تمرینی خانگی و برنامه ورزش را در خانه ادامه دهید.
درصورتی که این درمان های ساده پس از حدود یک سال درد و سفتی شانه را کاهش ندادند، روشهای دیگری امتحان می شوند.
اگر فیزیوتراپی مدت کوتاهی پس از هر گونه آسیب شانه که در آن حرکت شانه دردناک یا دشوار است، شروع شود، می توان از شانس یخ زدگی شانه جلوگیری کرد یا حداقل کاهش داد. پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپ شما می تواند یک برنامه ورزشی برای رفع نیازهای خاص شما ایجاد کند.
درمانهای ساده، مانند استفاده از مسکنها و ورزش های شانه، در ترکیب با تزریق کورتیزون، اغلب برای بازگرداندن حرکت و عملکرد در عرض یک سال یا کمتر کافی است. حتی اگر به طور کامل درمان نشود، دامنه حرکت و استفاده از شانه به خودی خود بهتر می شود. بهبودی کامل یا تقریباً کامل پس از حدود دو سال مشاهده می شود.
بیشتر بخوانید: آنچه باید در مورد بورسیت شانه بدانید
جراحی شانه یخ زده
درمان معمول جراحی شانه یخ زده آزادسازی کپسولی آرتروسکوپی یا arthroscopic capsular release نامیده می شود. همانطور که از نام آن مشخص است، این یک جراحی آرتروسکوپی شانه است که در آن یک دوربین کوچک در مفصل شانه قرار می گیرد. از طریق برش های کوچک دیگر، ابزارهای کوچکی نیز می توانند برای درمان مشکل وارد شوند.
مهمترین جنبه آرتروسکوپی اطمینان از حفظ هرگونه پیشرفت در حرکت شانه پس از جراحی است. گاهی اوقات بیماران بازوی خود را به طور ویژه آتل می زنند تا کپسول شانه کشیده شود. معمولاً، فیزیوتراپی بلافاصله پس از جراحی شروع می شود تا اطمینان حاصل شود که بافت اسکار شروع به تشکیل مجدد در اطراف مفصل نمی کند.
در عارضه شانه یخ زده، مشکل کپسول شانه سفت و ضخیم است و بنابراین درمان برای رفع این مشکل جدا کردن کپسول سفت است تا به مفصل، آزادی حرکت بیشتری بدهد. ابزارهایی برای آزاد کردن کپسول شانه وارد می شوند.
ریکاوری پس از آرتروسکوپی
در حالی که آرتروسکوپی شانه می تواند برای تحرک شانه بسیار مفید باشد، نکته کلیدی این است که اطمینان حاصل شود تمام درمان ها قبل از انجام عمل جراحی تمام شده اند و بهبود حرکت بعد از جراحی حفظ شود. به دلیل درد جراحی، محدود کردن حرکات شانه پس از جراحی وسوسه انگیز است، اما انجام این کار می تواند منجر به عود مشکل اصلی شود.
همانطور که گفته شد، برخی از جراحان به طور خاص شانه را با آتل می بندند تا آن را در حالت کشیده نگه دارند و برخی دیگر بلافاصله پس از جراحی حرکت و درمان را در تلاش برای حفظ بهبود حرکت شانه آغاز می کنند.
در این جراحی عوارض احتمالی وجود دارد که باید قبل از شروع جراحی با متخصص ارتوپد خود مشورت کنید.
شایع ترین عارضه برای شانه یخ زده، احتمال ادامه یا حتی بدتر شدن علائم است. جراحی می تواند باعث ایجاد بافت اسکار شود و ممکن است علائم شانه یخ زده از جمله درد و سفتی را بدتر از قبل کند. شروع فیزیوتراپی بلافاصله پس از جراحی می تواند به حفظ و در نهایت بهبود تحرک به دست آمده در زمان جراحی کمک کند. سایر خطرات شامل عفونت و آسیب عصب یا غضروف است. زیرا آناتومی شانه یخ زده می تواند تغییر کند و از آنجایی که کپسول شانه از شانه یخ زده بسیار سفت تر است، دسترسی در حین جراحی می تواند دشوار باشد.
بهبودی کامل پس از جراحی میتواند سه ماه یا بیشتر طول بکشد و درمان برای حفظ حرکت شانه در طول این فرآیند بسیار مهم است. اکثر افرادی که این نوع جراحی را انجام می دهند، سه بار یا بیشتر در هفته، به خصوص در مراحل اولیه بهبودی، با فیزیوتراپیست کار خواهند کرد. علاوه بر این، انجام فعالیت های حرکتی درمانی باید چندین بار در روز انجام شود. مهم است که آماده باشید زمان قابل توجهی را برای بهبودی اختصاص دهید تا نتیجه شما تا حد امکان خوب باشد!
پیشگیری از بروز شانه یخ زده
تنها راه حلی که جهت پیشگیری از بروز شانه یخ زده توصیه می شود، پرهیز از بی تحرکی و انجام تمرینات ورزشی منظم به خصوص در افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای می باشد. اگر مبتلا به دیابت یا بیماری تیروئید هستید یا به دلیل تصادف یا جراحی نمی توانید فعالیت های عادی و معمول خود را انجام دهید، حتماً با پزشک خود در این مورد مشورت کنید و راه هایی برای پیشگیری از شانه یخ زده مانند ورزش هایی که بر دامنه بیماری تأثیر می گذارد، انجام دهید.
نتیجه گیری
جراحی به ندرت برای درمان شانه یخ زده استفاده می شود، زیرا تقریباً همه موارد بدون جراحی برطرف می شوند. با این حال، اگر درمان طولانی مدت غیرجراحی منجر به تسکین علائم نشود، جراحی می تواند به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود.
مهم ترین جنبه هر نوع جراحی که برای درمان شانه یخ زده استفاده می شود این است که اطمینان حاصل شود که شانه پس از جراحی حرکت می کند تا از تشکیل بافت اسکار جدید در مفصل شانه جلوگیری شود.
منابع:
https://www.verywellhealth.com/arthroscopic-capsular-release-frozen-shoulder-surgery-2549883
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15359-frozen-shoulder
